Aydin, Bati Anadolu Bölgemizde tarih ve uygarligın izlerini tasiyan, dünyanin ender yerlerinden biridir. Tarihin çesitli evrelerindeki degisik kültur birikimlerinin açik bir müzesidir.
Tarihi M.O. 7000 yılina dayanan bu topraklann ilk insanlan kimlerdir? Nerelere nasil yerleşmişlerdir? Bu sorulara açıklık getirecek el yapimi kalitlar elimizde mevcuttur. Çanakkale'deki Truva’dakine benzeyen eserler, ilk yerleşenlerin Anadolu'daki öbür insanlarla iliskilerini sergilemektedir. M.O. 5000 yılındaki koy kültürü M.O. 3000 yılmda sehir devletleri kültürüne dönüşmektedir. Yeni gelenlerin M.O. 2000 yılından itibaren dev let kurarak Anadolu kültürüne katkida bulunduklarini görüyoruz.
Ilk yerleşik insanin, Hititlerin baskisiyla adalara, oradan da tekrar Anadolu'nuii bati kıyılarina geldiklerini, kiyı kolonilerini kurduklarini biliyoruz. Prehistorik döneme ait Aphrodisias ve Kuşadasi yakinlannda çikarilan kalitlar ile Mines Uygarliginın kolonisi Milet (Miletus) kalitlan arasinda önemli benzerlikler vardir. Aiol, ton ve Dorlar'in Bati Anadolu kiyilarina yerleşmeleri sirasinda bu bölgede Leleg ve Kar adi verilen uluslar oturuyorlardi. Karlar, Milet ve Samsun dagi etegi ve Büyükmenderes kiyilarma yerleşmişlerdir. Bunlar, Eski Cag yazarlarının bu bölgede oturduklanni yazdıkları, Ian bilinen ilk toplumlardir.
Hititler d6neminde Anadolu bir merkez etrafinda birleştirilmek istenmiş, ancak Arzova prensleri ve Gaşkaların direnmesiyle karşılaşmuışlardır. Güçlü, merkeziyetçi bir sistemin sikintisi çekilmiştir.
Frigler, Anadolu'da ilk büyük devleti kurdular. M.O. 1200 yılında Büyükmenderes'in yukarı platosuna yerleştiler. Frigler'i-n Trak Kavimlerinden olduğu Iiliryalilar'ın saldirisi üzerine Boğazlar'dan geçerek Geldiklerini, Hitit kırallığını yıktıklarını biliyoruz. Fri-ler'in kurduklari devletin M,O. 676 yilında yikilmasıyla bölgeye kıyı şeridi hariç olmak üzere hakim oldular.lonlar'in M,O, 1200 yilinda Gediz ve Büyükmenderes ovalarinda kurulmuş olduklari sehirlerin haman, yerli haIka kaynaşmişlardi, Bu sehirlerin en Önemlisi Milet sehri idi. Bunlar zamanla Lidya hakimiyetine girdiler, Anadolu içlerine kadar giderek ticaret yaptilar, Karadeniz Kolonilerini kurdular, lonlar felsefede önemli aşamalar yaptilar. Matematik ve Astroiiomi bilgini Thales (Tales) herşeyin ana elemtinin su oldugunu ileri sürdü; Lidylılar'la Modyalılar arasinda yapilan savaştaki güneş tutulmasi olaymi önceden hesapladi. Miletli diger bir bilgin Anoksimandros, herşeyin baslangicinın "sinirsızlık-sonsuzluk" oldugunu ileri siirdii.
M.O. 546 yılinda Lidya krali Krezüs, Pers krali Kyros (Kurus) ile yaptigi savası kaybedince, İon şehirleri Pers Kralığı'na baglandilar. Persler'in hoşgörüsüz davranişları kolonileri ile Şehirlerin baglarıni kopardi. M.O. 500 yilinda karışıklıklar başladi. Şehirlerin halklan, Mezopotamya'ya sürüldüler, kalanlar köle yapildilar. Persler'in Büyük Iskender'e yenilmesiyle bölge Makedonya Imparatorlugu hakimiyetine girdi. Büyük Iskender, seferleri işin Tralles'i (Aydin) üs olarak kullandi. Makedonya imparatorluğunun yıkılmasindan sonra Bergama Kralliği bölgeye hakim oldu. Tralles, Efes, Priene, Milet gibi Ion Şehirlerini vergiye bagladilar. Bergama Krallığı'nın sona ermesi ile Bölge Romalilar'in hakimiyetine geçti. Böylece 200 yıl devam eden Helenistik Çag sona erdi; Roma Caği başlamiş oldu. (M.O. 133)
Aydin ili sınırlannda yer alan antik kentler, Helenistik çağda büyük gelişmeler sagladilar. Tiyatrolar. hamamlar, gimnazyumlar yapildi. Tralles (Aydin), kültür merkezi haline geldi. Bu dönemde Tralles'li Appoinletisi ve Tavriskos‘un yaptıklarını "Farnase Boğası" adlı heykel kompozisyonu dünyaca ünlü oldu
Romalilar, Bati Anadolu'ya hakim olunca Asia Minor (küçük Asya) adiyla bir eyalet kurdular. Aydin ve çevresini buraya bağladilar. Karişıklıktan sonra Valiler atayarak buraları yönetmeye çalıştılar kentleri imar ettiler. Bu dönemde Afrodisias (Karacasu) şehri heykel yapimimida Un kazandi, sanat merkezi haline geldi (M.S. 2. yy)
Hıriştiyanlığın ortaya çıkıp, yayılmasıyla batı Anadoluda yeni bir oluşum başlamıştı Hz. İsanun MS 34 yılında çarmıha gerilip öldürülmesi ile havarileri kudüste tutunamaz hale geldiler . Hem izlenmekten kurtulmak hem de hırıstiyanlığı yaymak için kudüs’ten ayrılmaya karar verdiler.
Hz. İsa, Annesi Meryem'i Havarisi Saint Jean'a (Sen Jan) emanet etmişti. Birlikte. (MS. 4'42-48) Efes yakınlarındaki Aladag (Pana Kapulus-Bülbül Dagi) yöresine geldiler. Burasi eskiçag dinlerinin kuvvetli bir merkezi durumundaydi. Hiristiyanliğin burada yayilmasi kolay olur diye düşünülmüştü. Saint Poul'un (Sen Pol) gayretiyle yeni din yayilmaya basladi, daha sonralan bütün Anadolu'yu etkiledi.
M.S. 395 yilinda Roma Imparatorlugu, ikiye ayrıldi. Bölge Dogu Roma Imparatorlugu'nun (Bizans Imparatorlugu) topraklarmda kaldi. Bizans'tan günümüze kadar bir sanat abidesi olarak kalan Istanbul'daki Ayasofya Kilisesi'ni, Trallesli mimar Anthemios ile Miletli Mimar İsidoros yapmişlardir. Tralles zamanla önemini yitirdi. Bizans Imparatoru Andironicos Paleologhus kendi adindan ötürü Andonikapolis ismini vererek geliştirmeye çalıştı. Ancak şehir eski durumuna gelemedi.
Ana Sayfa I Kanal Hakkında I Aydın Şehri I Founder I Soplar
Aoplar I Kurallar I Şiirler I Komik Yazılar I Okey Oynayın I Linkler I Ücretsiz E-mail